Vorig jaar hebben we een reeks interviews geplaatst met mensen die werken bij bedrijven waar biogrondstoffen centraal staan. Dit jaar maken we een nieuwe reeks interviews. In Nederland werken veel mensen met passie met biomassa als grondstof. Ze werken aan innovaties, verbeteren (productie)processen of maken beleid voor een fossielvrije toekomst. Wij belichten in deze miniserie wat hun drijfveren zijn om te werken aan de transitie naar een duurzame wereld. In de eerste aflevering van deze serie gesprekken spraken wij met Sandra Baan, CEO van IBI².
Sandra Baan is een veelzijdige persoonlijkheid. Ze staat bekend als een activist, idealist en iemand die anders denkt. Haar visie op economie, geïnspireerd door Gunter Pauli’s ideeën over systeemdenken en de blauwe economie, vormt de kern van haar werk. Voor haar is biomimicry, het nabootsen van de natuur, een cruciaal principe in het ontwerpproces. Ze ziet de circulaire economie slechts als een tussenstap op weg naar de ‘Blue Economy’, waarbij holistisch systeemdenken centraal staat en nieuwe wetenschappelijke inzichten leiden tot innovatieve oplossingen en duurzame businessmodellen.
Sandra’s reis begon dertig jaar geleden toen ze afstudeerde als International Master in Floral Design aan de HAS Hogeschool in Den Bosch. Na een kortstondige carrière bij het Italiaanse modehuis Fendi, waar ze haar passie voor groen combineerde met creativiteit, richtte ze Studio Baan op. Hier begon ze met het verkennen van vraagstukken zoals voedselverspilling, wat haar uiteindelijk leidde naar het IBI2 instituut in Venlo.
Het IBI2 instituut bestaat uit een groep gelijkgestemde mensen die streeft naar de Blauwe Economie, waarin inclusief systeemdenken centraal staat. Deze benadering omvat verschillende aspecten, waarbij de natuur als inspiratiebron dient voor productontwikkeling, en biobased technologieën, die organische materialen gebruiken om milieuvriendelijke alternatieven te creëren.
Sandra: “Het economisch systeem wat na de industrialisatie is ontstaan, is puur lineair gedreven en niet circulair. Dit lineaire gedachtengoed van gebruik en afdanken van grondstoffen die zodoende niet meer terugkomen in de keten is niet meer houdbaar. Ons water- en voedselsysteem staat onder druk, maar ook de kwaliteit van onze lucht in de steden is zorgelijk. Er is veel onderzoek naar stikstof, naar het reinigen van grond en lucht en naar de ‘plastic soup’, microplastics en chemicaliën in het water. Maar ja, dat is dweilen met de kraan open en zijn we zo meteen klaar met zijn allen op deze planeet. Die bewustwording is naar mijn beleving nog steeds niet genoeg op de agenda gezet, want alles draait tenslotte om snelle winsten. Daarom ben ik zo’n voorstander van de Blauwe Economie.”
De Blauwe Economie is de plek waar gezondheid en het milieu het minst belast worden en waar de levensbehoeften voor iedereen beschikbaar zijn dankzij een lokaal productie- en consumptiesysteem dat werkt met wat je hebt.”
“We moeten ook minderen in alles. Anders kan de natuur zichzelf ook niet meer herstellen, dus wij zitten heel erg aan de kant van de natuur, aan de biodiversiteit en dat is ook onze basis om te kunnen blijven leven als mens.”
Voor Sandra gaat het zeker niet alleen om zakelijk succes, maar vooral om het bijdragen aan een betere samenleving. Ze pleit voor een verschuiving van kapitalistisch gedrag naar meer duurzame en holistische benaderingen, waarbij de stem van de jongere generaties serieus wordt genomen. Haar visie op de toekomst van steden, waarbij ze pleit voor meer betrokkenheid van jongeren bij stadsplanning, getuigt van haar streven naar een gebalanceerde en inclusievere samenleving.
“Er zijn in Nederland zoveel pareltjes van kleine initiatieven waar we zo ontzettend veel uit zouden kunnen halen voor de Nederlandse economie, maar we merken zelf dat deze snel overgeslagen worden door de overheid. De overheid maar ook de grote bedrijven doen sneller zaken met grote jongens, de gevestigde orde zeg maar. Dat is jammer, want innovatie en energie is vooral te vinden bij de mensen binnen kleinere bedrijven. Daarom zijn we nu aan het kijken om deze MKB-entrepreneurs te mobiliseren in een grote groep. Samen kennis delen om tot een groter resultaat te komen
Wij moeten niet denken dat wij met geld dat hele ecosysteem op de kop kunnen zetten. Als jij vandaag een glas water uit de kraan drinkt, dan krijg jij microplastics binnen. Per jaar komt dat neer op een hele creditcard aan plastic. Een chemokuur voor blaaskanker krijg je mee naar huis vanuit het ziekenhuis en de blaasspoeling gaat gewoon door het toilet, het lijkt mij een raar idee. De waterschappen moeten dan maar het probleem oplossen? Dat is toch vreemd want we zijn allemaal verantwoordelijk voor het milieu toch?!”
IBI², het innovatiebureau heeft verschillende machines ontwikkeld waaronder de Venturial, om organische en anorganische stoffen energetisch zeer efficiënt te drogen en verpulveren tot nieuwe voor bedrijven herbruikbare grondstoffen en producten. Te denken valt aan circulaire betonafval, glas en bakstenen. Maar ook organische reststromen welke volledig te hergebruiken zijn door efficiëntere scheiding technologieën. De bouw kan hiermee volledig circulair worden als ze maar willen en gaan omdenken. Sandra benadrukt het belang van het hergebruiken en biologisch afbreekbaar maken van elk onderdeel van producten, en hoe technologische innovaties gekoppeld aan het ecosysteem kunnen helpen bij het verminderen van afvalstromen en het realiseren van een nieuw industriebeleid.
IBI² zet momenteel drie veelbelovende plantensoorten in voor de ontwikkeling van bio-bouwplaten: Hennep, Duizendknoop en Miscanthus.
“Wat wij doen bij IBI² is kijken naar de oorzaak van de problemen. Het makkelijkst is een pleister plakken en zeggen dat het wel over is, maar daarmee is het probleem nog niet opgelost. Wij graven dieper en onderzoeken hoe we het echt duurzaam kunnen aanpakken. Ook bieden wij overheden, bedrijven en andere organisaties handelingsperspectief met het concreet invulling geven van de Sustainable Development Goals (SDG’s), Environmental, Social and Governance (ESG’s) en Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD)”.
“Wij zijn in de basis systeemdenkers. Dat betekent dat we op een ander niveau kijken en handelen. Daarmee kunnen we meer inzicht verkrijgen in de dominante problemen, bijbehorende ketens en hun oorzakelijkheid. De huidige leidende ketens , zijn vooral voor gemeenten een complexe wereld.
“Door deze systemen eerst te ontrafelen kunnen wij overheden, bedrijven en andere organisaties helpen meer grip te krijgen op die complexiteit om daadwerkelijk te kunnen verduurzamen.”
De 5 B’s die we toepassen is de puurste vorm om tot een oplossing te komen. Biomimicry, Bionic, Biodesign, Biophilia en Biobased design zijn verschillende ontwerpstrategieën voor innovaties met de intelligentie van de natuur als inspiratiebron. Wij gebruiken deze ontwerpstrategieën om nieuwe toepassingen van materialen, ontwerpen en processen te ontwikkelen. We zijn geen übermenschen, maar we moeten juist meer gaan kijken hoe de natuur haar problemen oplost. Leuk om te melden is dat wij een gratis helpdesk opzetten voor duurzaamheidsvraagstukken. Iedereen die daar iets over wil weten, gemeentes, bedrijfsleven, overheid, enz. mogen daar gratis gebruik van maken. In het leven hoeft het niet allemaal geld te kosten, maar we willen gewoon mensen concreet handelingsperspectief bieden. Dat is belangrijk, anders gebeurt het niet.”
