In Nederland werken veel mensen met passie met biomassa als grondstof. Ze werken aan innovaties, verbeteren (productie)processen of maken beleid voor een fossielvrije toekomst. We hebben een reeks gesprekken gevoerd met mensen die werken bij bedrijven waar biogrondstoffen centraal staan. Wij belichten in deze miniserie wat hun drijfveren zijn om te werken aan de transitie naar een duurzame wereld. In de vijfde aflevering hebben wij een gesprek met Lisanne Addink van Coffee Based.
Lisanne Addink trapte het gesprek af met een korte introductie. “Ik heb mijn opleiding gevolgd aan de Technische Universiteit in Delft, als industrieel ontwerper. Mijn afstudeerproject draaide om het ontwerpen van producten met materialen die al voorhanden zijn. Destijds was duurzaamheid nog niet zo’n integraal onderdeel van het onderwijs als vandaag de dag. Het afstudeerwerk was in die zin baanbrekend, omdat ik alle gangbare ontwerpmethoden terzijde schoof. Het resulteerde in een geheel nieuwe aanpak om producten te ontwerpen waarbij afval als grondstof dient”.
Deze ‘Weer Waardevol’ werkwijze en denkwijze spraken niet alleen Lisanne aan, maar ook haar professoren en de bedrijven waarmee ze samenwerkte tijdens haar studie. Lisanne: “Direct na mijn afstuderen kreeg ik al verzoeken van verschillende bedrijven om hun afvalstromen te onderzoeken en te kijken hoe deze opnieuw waarde konden krijgen”.
“Daarom begon ik met mijn eerste bedrijf, VerdraaidGoed, dat zich tot op heden nog steeds inzet voor het herwaarderen van materialen. Het doel is om ervoor te zorgen dat materialen aan het einde van hun eerste leven niet als afval worden beschouwd, maar opnieuw een bestemming krijgen, op industriële schaal en van hoge kwaliteit. Bij veel projecten is de afvalstroom zeer bedrijfsspecifiek, maar dat maakt voor onze werkwijze niet uit”.
Een opmerkelijke observatie was dat bij veel bedrijven waar ze kwamen, grote hoeveelheden koffiedik in de restcontainers werd gevonden. Dit werd steeds meer, als gevolg van de toename van het gebruik van verse bonen koffie. Dit leidde tot het onderzoeken van hoogwaardige toepassingen voor koffiedik, wat uiteindelijk leidde tot de oprichting van het spin-off bedrijf Coffee Based in 2017.
Coffee Based richt zich volledig op het herwaarderen van koffiedik en recentelijk ook op silverskin, het vliesje dat vrijkomt bij het roosteren van koffie. Deze twee bio-afvalstromen dienen als grondstof voor de productie van hoogwaardige producten.
Het concept om van koffiedik een voedselveilig product te maken, is zeer innovatief en heeft diverse innovatieprijzen gewonnen. Lisanne: “Er zijn enkele belangrijke regels voor het ontwerpen met afvalmateriaal, waarvan velen ook van toepassing zijn op koffiedik, zoals de schone aard van de afvalstroom, voldoende beschikbare hoeveelheid en een positief imago. Dit maakte koffiedik tot een aantrekkelijke grondstof.
Om koffiedik geschikt te maken als grondstof, moeten enkele stappen worden ondernomen, zoals het verwijderen van vocht om schimmelvorming te voorkomen. Bovendien moet het koffiedik worden gemengd met een bindmiddel om het industrieel te kunnen verwerken. Aanvankelijk ontwikkelde we alleen materiaal en producten die zowel bio-based als composteerbaar zijn. Inmiddels zijn de recepturen uitgebreid en hebben we ook Coffee Based materiaal dat niet alleen biobased is, maar ook vaatwasser bestendig en voedselveilig”.
Coffee Based kiest ervoor om producten te maken met koffiedik en een plant-based bindmiddel, die duurzaam, slijtvast en recyclebaar zijn en waar geen aardolie bij nodig is. Zo wordt een oplossing gecreëerd om koffiedik te hergebruiken en lokaal duurzame biobased producten te produceren.
“Het is met het Coffee Based materiaal zelfs mogelijk om een koffiekopje te maken, wat gemaakt is met koffiedik en met een plant-based binder, wat jaren mee gaat, wat niet slijt en wat ook nog goed recyclebaar is. Deze Lucky Cup is de ideale vervanger voor de wegwerpbekertjes die per 1 januari verboden zullen zijn op kantoor.”
Lisanne en haar team bij Coffee Based blijven voortdurend zoeken naar nieuwe manieren om de materialen te herwaarderen en te zorgen voor een zo circulair mogelijke aanpak.
Lisanne: “Verspilling geeft mij buikpijn. Dat valt eigenlijk helemaal samen waarom ik doe wat ik doe. Want als iets je buikpijn geeft, dan kan je bij de pakken neergaan zitten en denken: ja, dat is dan maar zo. Of je kan zeggen, wat kan ik eraan doen? En dat past meer bij mijn denken; wat kan ik daar aan doen? Ik pretendeer een aanpak die ergens anders begint. Je hebt een bepaalde behoefte, maar je hebt ook al materialen. Je moet dus eigenlijk beide gelijktijdig en gelijkwaardig aandacht geven om te zorgen dat die twee dingen uiteindelijk bij elkaar komen. Hoe vervul ik dan die behoefte met die beschikbaar zijnde materialen?
Kijkend naar de industrie wat daar eigenlijk allemaal als afval weggaat. Daar kan ik echt letterlijk pijn van in mijn lijf voelen. Dat ik denk, oh serieus, noemen we dit afval? Waarom dan? Ik weet niet wie die uitspraak ooit gedaan heeft, maar ik leen hem altijd graag: Afval is een grondstof die de weg kwijt is. Dat geloof ik echt, want in de natuur komt ook geen afval voor. Wanneer noem je iets ineens afval? Iets is nu iets en daarna kan het als het goed is weer iets anders worden. En als dat niet zo is, dan hebben de ontwerpers of de producenten eigenlijk iets verkeerd gedaan.”
Een uitdaging waar Lisanne en haar bedrijf mee te maken hebben, is de beperkende wetgeving rond afvalstromen. Als circulaire ondernemers worden ze geconfronteerd met obstakels en belemmeringen, omdat koffiedik gezien wordt als afval en je niet zomaar afval mag ophalen, vervoeren of verwerken. Deze obstakels vragen veel tijd, geld en energie om te overwinnen, maar de passie, wilskracht en de uitdaging om bij te dragen aan een circulaire economie houden hen gemotiveerd.
Lisanne benadrukt het belang van het heroverwegen van de definitie van afval en roept op tot een nieuwe benadering van materialen die momenteel als nutteloos worden beschouwd. “Ik geloof sterk in de kracht van innovatie en we hebben de wilskracht om positieve verandering te bewerkstelligen. Samen met anderen die de status quo uitdagen, streven we ernaar om materialen en producten te ontwikkelen die passen in een circulaire economie en verspilling voorkomen”.
Foto Lisanne: © Peter den Houden
