In 2022 bereikte het houtpelletverbruik in de EU een nieuw record van 24,8 miljoen ton (MMT), voornamelijk als gevolg van het toegenomen huishoudelijk gebruik, volgens een rapport opgesteld door de Europese Unie.
Het rapport schat verder dat de EU-vraag dit jaar naar verwachting zal groeien tot 25,6 miljoen ton, op basis van een verdere uitbreiding van de woningmarkten, ondersteund door stimuleringsmaatregelen van de lidstaten, en de implementatie van de derde richtlijn hernieuwbare energie (REDIII).
De EU-vraag naar pellets is de afgelopen tien jaar aanzienlijk groter geweest dan de binnenlandse productie, wat heeft geresulteerd in een toegenomen import uit de Verenigde Staten, Rusland, Wit-Rusland en Oekraïne.
Sinds de EU vorig jaar zomer een importverbod op houtpellets uit Rusland en Wit-Rusland heeft ingevoerd, is er volgens de EU een kans ontstaan voor de transatlantische handel in houtpellets.
Vorig jaar bedroeg de import van houtpellets in de EU in totaal 5,89 MMT met een waarde van $1,32 miljard (€121,2 miljard) – een nieuw record.
Ontwikkelingen op de houtpelletmarkt in de EU
Met een verbruik van 24,8 miljoen ton (MMT) pellets in 2022 is de EU de grootste houtpelletmarkt ter wereld.
Sinds het najaar van 2021 hebben de stijgende prijzen van fossiele brandstoffen de vraag naar houtpellets in woningen doen toenemen, waarbij de Russische invasie van Oekraïne ervoor heeft gezorgd dat de prijzen voor fossiele brandstoffen nog verder zijn gestegen.
De verwachting is dat de groei van het residentieel gebruik in 2023 zal aanhouden, en dat dit de belangrijkste motor zal zijn voor de verdere uitbreiding van de EU-markt voor pellets.
In de derde richtlijn hernieuwbare energie (REDIII) worden doelstellingen voor hernieuwbare energie vastgelegd voor de verwarming van gebouwen, in tegenstelling tot de voorgaande richtlijn, waarvan de EU verwacht dat deze de vraag naar pellets voor residentieel gebruik op de langere termijn verder zal ondersteunen.
Hoewel de EU-productie sinds 2016 voortdurend is toegenomen, is de vraag naar pellets in de EU aanzienlijk groter dan de binnenlandse productie, aldus de EU.
Van de totale import van houtpellets van 5,89 MMT kwam 3,12 MMT uit de VS, ter waarde van $682 miljoen (€626,4 miljoen). Nederland was de leidende markt.
Residentieel gebruik (huishoudelijke kachels en speciale warmteketels met een capaciteit van minder dan 50 kW) en klein tot middelgroot commercieel gebruik (met een capaciteit van meer dan 50 kW, waartoe doorgaans speciale warmteketels behoren die worden gebruikt in woongebouwen en openbare gebouwen) van Pellets vertegenwoordigen ongeveer 50% van het pelletverbruik in de EU.
De resterende 50% wordt ingevuld door grootschalig industrieel gebruik van pellets, met een capaciteit van doorgaans meer dan 50 MW.
De belangrijkste gebruikers van houtpellets in de EU zijn Italië, Duitsland, Nederland, Denemarken, Frankrijk, Zweden, Oostenrijk en België (in afnemende volgorde van volume).
De COVID-19-crisis had een beperkt effect op het totale pelletverbruik in de EU in de periode 2020-2022.
De lockdownmaatregelen van de EU-lidstaten hebben voornamelijk de transportactiviteiten beperkt, wat heeft geleid tot een vermindering van het gebruik van vloeibare biobrandstoffen.
Vaste biomassa die wordt toegepast voor warmte en elektriciteit is minder getroffen, afgezien van een verschuiving van kantoor- naar residentieel gebruik.
In 2021 en 2022 stagneerde de consumptie in Italië, Nederland, Denemarken, Zweden en België. Er werd een sterke groei gerapporteerd in Duitsland, Frankrijk en Oostenrijk.
Industrieel gebruik van pellets
De markten in Nederland, Denemarken en België worden gedomineerd door grootschalige elektriciteitscentrales in plaats van door residentieel gebruik, omdat deze landen ervoor hebben gekozen om aan hun verplichtingen op het gebied van hernieuwbare energie te voldoen door biomassa te gebruiken voor de opwekking van elektriciteit.
Wat de vraag naar pellets betreft, ontbreekt het hen aan voldoende binnenlandse productie en zijn ze dus grotendeels afhankelijk van import.
Potentiële grote industriële pelletmarkten voor buitenlandse leveranciers zijn Duitsland en Polen, maar deze landen ondersteunen momenteel het gebruik van hout of houtpellets voor de opwekking van elektriciteit niet.
Nederland is de belangrijkste industriële markt in de EU voor houtpellets en importeert een recordaantal van 3,1 MMT aan houtpellets met een waarde van € 534 miljoen.
De VS zijn de grootste leverancier aan Nederland, met een volume van 1,87 MMT en een waarde van $362 miljoen (€332,5 miljoen).
Met deze waarde is Nederland ook de tweede grootste bestemming voor Amerikaanse houtpellets, na het Verenigd Koninkrijk (VK), en overtreft Japan, Denemarken en België.
Het merendeel van de houtpellets wordt door de Nederlandse elektriciteitscentrales gebruikt en bijgestookt met steenkool. Alle geïmporteerde houtpellets die worden gebruikt voor de opwekking van duurzame energie, gefinancierd door de Nederlandse overheid, zijn onderworpen aan strenge duurzaamheidseisen.
De op één na grootste industriële pelletmarkt is Denemarken. De meeste Deense grootschalige warmte- en krachtcentrales (WKK) zijn nu overgeschakeld van fossiele brandstoffen naar houtachtige biomassa.
Op basis van de goedgekeurde financiering wordt het verbruik van houtachtige biomassa voor warmte en elektriciteit gegarandeerd en zal naar verwachting onveranderd blijven door het Deense Energieagentschap (DEA).
Op 19 mei 2020 keurde de EC een staatssteunregeling van € 550 miljoen goed ter ondersteuning van de productie van elektriciteit door Deense biomassa-installaties. De regeling loopt tot en met 31 december 2029.
Binnenlandse productie
De recente stijging van de vraag naar pellets heeft een verdere stijging van de binnenlandse productie in de meeste EU-lidstaten ondersteund.
Sinds 2017 wordt een sterke expansie gerapporteerd in Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk en Polen.
Duitsland is de derde grootste producent van houtpellets, na de VS en Canada. Het beschikt momenteel over 50 productiefaciliteiten voor houtpellets met een totale jaarlijkse productiecapaciteit van 3,9 MMT.
De productie van houtpellets is de afgelopen tien jaar in de Baltische regio (Letland, Estland en Litouwen) snel toegenomen.
De Baltische staten produceren zowel voor de residentiële als de industriële markt, voornamelijk in Denemarken, Groot-Brittannië en Nederland.
In 2021 bereikte de gecombineerde Baltische export een record van 4,7 MMT, maar kelderde terug naar 3,6 MMT in 2022 omdat er een groter aandeel in de Baltische staten bleef als gevolg van een toegenomen binnenlandse vraag als gevolg van het verbod op Russisch gas.
Een soortgelijke trend wordt gerapporteerd in Polen, waar de productie van pellets stijgt, maar een steeds groter deel in eigen land wordt geconsumeerd, momenteel 60%.
Portugal en Spanje zijn ook netto-exporteurs van houtpellets.
In 2022 stabiliseerde de Portugese export zich op ongeveer 510.000 ton, een daling ten opzichte van het recordcijfer van 709.000 ton in 2019.
Twee middelgrote producenten met een groeiende capaciteit zijn Tsjechië en Kroatië. In 2020 werden vijf nieuwe pelletfabrieken opgericht, waardoor 30.000 ton werd toegevoegd aan de totale productiecapaciteit van Tsjechië.
In 2022 werd 538.000 ton houtpellets geproduceerd door de Tsjechische pelletsector.
Voor 2023 wordt een verdere productiegroei voorspeld op basis van de groeiende binnenlandse markt.
Kroatië heeft het potentieel om meer van zijn biomassabronnen te benutten dankzij de grote bossen die bijna de helft van het landoppervlak van het land beslaan.
Volgens de Kroatische organisatie van biomassaproducenten (CROBIOM) bedraagt de productie van houtpellets in Kroatië ongeveer 400.000 ton, waarvan tussen de 80 en 90% doorgaans bestemd is voor de export.
De belangrijkste exportbestemmingen in 2022 waren Italië, Slovenië en Servië.
Op basis van de groeiende binnenlandse vraag en de exportvraag wordt verwacht dat de Kroatische houtpelletproductie zal toenemen.
De lokale tekorten aan houtachtige biomassa ondersteunden de productie van pellets gemaakt uit andere biomassabronnen. Volgens een EPC-enquête uit 2019 maken secundaire grondstoffen, zoals zaagsel, resten uit de houtindustrie en spaanders, in de EU bijna 85% uit van de grondstoffen die worden gebruikt voor de productie van pellets. Met een toenemende concurrentie om zaagselbronnen is een bredere duurzame grondstof wordt noodzakelijk.
