Biomassa is organisch materiaal dat afkomstig is van planten en dieren. Het bestaat eigenlijk uit koolstof-, waterstof- en zuurstofatomen die samengebundeld zijn in allerlei verschillende soorten moleculen. Biomassa bevat opgeslagen energie van de zon, die door middel van fotosynthese wordt opgenomen. In feite is alle energie die we op aarde gebruiken – behalve nucleair – afkomstig van de zon. Je zou kunnen stellen dat de zon onze eigen kernfusiereactor aan de hemel is die ons voorziet van gratis, onbeperkte energie. Biomassa kan dus worden beschouwd als een natuurlijke batterij die, onder de juiste omstandigheden, zichzelf aanvult. Als je het zo bekijkt, lijkt biomassa een heel nuttige bron van hernieuwbare energie.

Biomassa kan direct worden verbrand of eerst worden omgezet in vloeibare biobrandstoffen of biogas. Bij de verbranding van biomassa komt de chemische energie in biomassa vrij als warmte. Net als bij fossiele brandstoffen, die in wezen oude biomassabronnen zijn van miljoenen jaren geleden.

Biomassa kan voor allerlei doeleinden worden gebruikt in veel verschillende energiestromen. Met andere woorden, er zijn “allerlei soorten biomassa” met “allerlei doeleinden”. Dat is geen erg handig onderscheid en leidt tot veel misvattingen.

Welke soorten biomassa zijn er?

Hout en verwerkingsafval

Bestaat uit restmateriaal van bomen, houtpellets, afval uit de papierindustrie, zagerijstof en gebruikte bouwmaterialen zoals oude meubels.

Geschikt voor verwarming en transport indien omgezet in biobrandstoffen, of elektriciteitsopwekking indien vast.

Landbouwgewassen en afvalmaterialen

Bestaat uit energiegewassen en landbouwresten na de oogst zoals stro, maïskolven, afval van bietenpulp en maaisel langs de weg.

Geschikt voor transport wanneer het wordt omgezet in biobrandstoffen, maar ook voor het opwekken van elektriciteit in de vorm van een vaste stof of gas. Voedsel, voer en vezels hebben voorrang op energie.

Voedsel-, tuin- en houtafval in huisvuil

Bestaat uit alles wat overblijft na voedselconsumptie, evenals alle composteerbare en industriële restanten zoals bakolie.

Geschikt voor transport wanneer het wordt omgezet in biobrandstoffen, maar ook voor het leveren van warmte en het opwekken van elektriciteit in de vorm van een vaste stof of gas.

Dierlijke mest en menselijk afvalwater

Bestaat uit poep die wordt geproduceerd door alle mensen en vee.

Geschikt voor verwarming en opwekking van elektriciteit als gas.

Hoeveel biomassa wordt er jaarlijks geproduceerd en hoeveel kunnen we duurzaam oogsten?

Volgens Wikipedia is de geschatte biomassaproductie in de wereld ongeveer 100 miljard ton per jaar, waarvan ongeveer de helft in de oceaan en de andere helft op het land. Ondanks het enorme potentieel van mariene biomassa om energie te leveren, zullen we alleen kijken naar biomassa op het land, omdat dit praktischer is om te oogsten. Dat laat ons theoretisch een maximum van 50 miljard ton biomassa die jaarlijks wordt geproduceerd. Opgemerkt moet worden dat er ongeveer 1.000 keer meer plantaardige biomassa op het land is dan dierlijke biomassa, wat in feite betekent dat we dierlijke biomassa in onze aannames kunnen verwaarlozen.

De meesten van ons erkennen dat het misschien niet slim is om alle biomassa die jaarlijks op aarde groeit te oogsten, niet alleen om biodiversiteitsredenen maar ook om praktische redenen. Bovendien bestaat een aanzienlijk deel van deze 50 miljard ton productie uit biomassa die bestemd is voor voedselproductie, wordt gebruikt voor veevoer of wordt gebruikt als belangrijke materiële doeleinden zoals kleding. Dit wordt vaak het ‘food, feed, fiber first’-principe genoemd, wat inhoudt dat dit soort toepassingen van biomassa de voorkeur genieten boven het gebruik van biomassa voor energiedoeleinden.

“Biomassa mag geen inbreuk maken op voedselconsumptie, grondstof voor dieren of kledingproductie”

— food, feed, fiber first principe